‘Trio Wilde Eend’ dat afgelopen jaren de indrukwekkende en roerende voorstelling ‘De poppenspeler van Warschau’ heeft opgevoerd, zal op vrijdag 19 september de theatrale voorstelling ‘Schemermens’ opvoeren. De voorstelling is ditmaal in de Willibrorduskerk te Heiloo.

Kort na de Tweede Wereldoorlog gaat de joodse advocaat Salomon Zeitscheck op zoek naar antwoorden om zijn menselijkheid te hervinden. Hij vertoeft vaak in de schemering, tussen de schimmen van zijn verdwenen geliefden. Al denkend en schrijvend probeert Zeitscheck een uitweg te vinden. De Bijbelse figuur Job helpt hem daarbij. Maar een onverwacht geschenk zet hem op een heel ander spoor.
‘Schemermens’ is een aangrijpend verhaal gebaseerd op de novelle ‘Drie rode rozen’ en de oorlogsdagboeken van de joodse auteur Abel Herzberg (1893 – 1989). Romanpersonage Salomon Zeitscheck wordt vaak beschouwd als het alter ego van de schrijver die tijdens de oorlog in concentratiekamp Bergen-Belsen gevangen zat.

Trio Wilde Eend bestaat uit Gottfrid van Eck – theaterspel en klarinetten, Juul Beerda – accordeon en Jiska ter Bals – viool. Regie: Eugène Ligtvoet.

Van harte welkom bij deze voorstelling!

Wie: Trio Wilde Eend
Waar: Willibrorduskerk Heiloo, Westerweg 267
Wanneer: vrijdagavond 19 september, aanvang 20.00 uur
Er is een collecte na afloop van de voorstelling ter bestrijding van de kosten

Bron: Trio Wilde Eend

In 2026 zal het derde deel uitkomen van de vertaling van Talmoedtractaat Sanhedrien van Jacob de Leeuwe. Vooruitlopend op het verschijnen van de publicatie organiseert ds. Reinier Gosker i.s.m. de classicale Kerk en Israël werkgroep Overijssel-Flevoland in het najaar van 2025 een pilot Talmoedgesprek met Jacob de Leeuwe.

Op deze studiedag bestuderen we een specifiek gedeelte van de tekst, nl. over de messias in de Talmoed. We verdiepen ons in de vraag hoe we ons het komen van de messias moeten voorstellen, actief of passief? Waaraan kunnen we de messias en/of de messiaanse tijd herkennen?

Hebt u interesse om deel te nemen? Enige basiskennis van rabbijnse teksten is vereist. Ook verwachten we dat u ter voorbereiding op de studiedag de syllabus, die u na opgave ontvangt, hebt bestudeerd (studiebelasting 4-8 uur). Om ook werkelijk tot gesprek te komen is het maximaal aantal deelnemers beperkt tot 16 personen. Zijn er meer deelnemers, dan komt u op de wachtlijst. Opgeven kan tot 6 oktober.

De studiedag vindt plaats op maandag 27 oktober in de Oosterkerk, Koewegje 2, 8021 AG Zwolle. De studiedag duurt van 11.00 tot 14.45 uur, inloop vanaf 10.30 uur.
Kosten van deelname: € 40,--, inclusief syllabus en lunch.

Voor informatie: Reinier Gosker, tel. 06 – 12 46 99 87, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Opgave (tot 6 oktober) via Hennie Marsman (classicale werkgroep), Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Bron: Reinier Gosker | Foto: Wikimedia

Op 9 maart 2026 wordt een symposium georganiseerd ter nagedachtenis van dr. Henk Vreekamp. Het is dan 10 jaar geleden dat deze predikant voor kerk en Israël verongelukte. In de relatie kerk en Israël heeft hij veel mogen betekenen. Met dit symposium willen de initiatiefnemers zijn gedachtenis levend houden.

Programma:
9.30 uur: Inloop
10.00 uur: Opening door dagvoorzitter ds. Thijs van Meijeren
10.15 uur: ‘De bronnen’ - het oeuvre van Henk Vreekamp (1943-2016) door Wim Steller MA – leren 
11.00 uur: ‘De Heliand’ door ds. Bas Zitman – vieren
11.20 uur: ‘De mensen’ door Leonhard Vreekamp - dienen
11.30 uur: ‘Nun komm, der Heiden Heiland’ (BWV 659) door Gerrit Christian de Gier – intermezzo
12.00 uur: Lunch
13.30 uur: ‘Kerk en Israël nu’ door ds. Jacco Overeem, christen, Jood en de heiden…
14.10 uur: Gedachten over Vreekamp door rabbijn Binyomin Jacobs – de Jood
14.30 uur: Gedachten over Vreekamp door ds. Bart Gijsbertsen – de christen
14.50 uur: Gedachten over Vreekamp door uitgever drs. Rinus van Warven – de heiden
15.10 uur: Afsluiting door dagvoorzitter 
15.15 uur: Een hapje en drankje

Praktische informatie:
Datum: 9 maart 2026
Aanvang: 10.00 uur
Locatie: Grote Kerk, Epe
Kosten: tijdens het symposium wordt geen entree gevraagd - wel wordt een collecte gehouden ter dekking van de onkosten
Aanmelding: kan via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. 

Recent is bij Stichting LeV Lieflijk op de tong – Stemmen bij de Tora verschenen. Lieflijk op de tong is een bundel met korte bijdragen bij de wekelijkse Tora-lezing. Met behulp van klassieke en hedendaagse Joodse uitlegtradties worden bijbelse teksten toegelicht en naar onze tijd gebracht. In deze uitlegtradities is een schat aan inzichten opgeslagen, die nog altijd van groot belang zijn, zowel voor een beter begrip van de grondslagen van onze westerse, christelijk georiënteerde samenleving als voor het hanteerbaar maken van eigentijdse levensvragen.

Lieflijk op de tong – Stemmen bij de Tora heeft veel te bieden aan wie belangstelling heeft voor de veelkleurige Bijbelse- en Joods-rabbijnse uitlegtraditie. Per bijdrage zijn vragen opgenomen om het gezamenlijk lezen te bevorderen.

Henk Scholder, Dodo van Uden en Niek de Wilde zijn medewerkers van Stichting LEV (Leren en Vernieuwen). Stichting LeV stelt zich ten doel de studie van bijbel en Joodse traditie te stimuleren door het ontwikkelen van stu­diemateriaal. Materiaal dat niet louter een hulpmiddel is voor een verheldering van de tekst. Het gaat een stap verder. Het daagt de gebruiker uit verbanden te leggen, bepaalde standpunten te weerleggen, zijn/haar eigen inzicht te volgen. En actualiseringen aan te brengen, want te vaak wordt scheiding gemaakt tussen ‘het leven van alle dag’ en ‘geloofsleven’.

Voor meer informatie: klik hier.

Bron: Stichting LeV

Van zondag 29 juni tot en met woensdag 3 juli werd in Warschau (Polen) een ledenbijeenkomst gehouden van de Internationale Raad van Christenen en Joden (ICCJ), een koepelorganisatie voor landelijke instanties die zich met de dialoog tussen en christenen en Joden bezighouden (zoals het OJEC). Om het jaar wordt er een conferentie georganiseerd die open is voor alle geïnteresseerden. Deze zal in 2026 in Hannover (Duitsland) worden gehouden. Dit jaar was er geen conferentie maar een ledenbijeenkomst, waarbij alle aangesloten landelijke organisaties maximaal twee leden mochten sturen voor vier dagen van ontmoeting en overleg.

Door: Alexis Szejnoga

Op zondagmiddag werd de 2025 Seelisberg Prize uitgereikt aan Professor dr. Barbara U. Meyer die werkzaam is aan de universiteit van Tel Aviv. Na inleidende woorden van kardinaal Ryś, aartsbisschop van Łódź, rabbijn Yitzhak Rapoport van de Joodse gemeenschap in Warschau, en enkele leden van de Poolse Raad voor Christenen en Joden, sprak professor Meyer over haar onderzoek naar “gedeelde heilige tijd” en de relatie tussen de Joodse sabbat en de christelijke zondag. De middag vond plaats in het gebouw van de Christelijke Theologische Faculteit en werd muzikaal omlijst door een muzikaal trio dat traditionele Pools en Joodse melodieën ten gehore bracht. De zondag werd afgesloten met een gezamenlijk diner om elkaar beter te leren kennen.

De maandagochtend stond in het teken van workshops in deelgroepen. Na een kort meditatief moment om de dag te beginnen, gingen de deelnemers uiteen om aan deze workshops deel te nemen. De workshops over de trilaterale dialoog (Joden, christenen en moslims) en de deep listening-methode om in dialoog te gaan waren erg inspirerend. Na een korte plenaire uiteenzetting over de situatie van protestanten in Polen was het tijd om te lunchen.

Maandagmiddag werd er uitgebreid en op verschillende manieren stilgestaan bij de bewogen geschiedenis van de Poolse Joden. Bij het Monument voor de Helden van het Ghetto werd een korte ceremonie gehouden, waarbij psalmen werden gezongen en een tiental Joodse slachtoffers van het naziregime met naam en verhaal werden herdacht. Ter afsluiting legden de deelnemers een steentje op het monument als teken van aanwezigheid en herinnering. Hierna werd een bezoek gebracht aan het museum POLIN, waar in deelgroepen en onder begeleiding van een gids de vaste tentoonstelling over de geschiedenis van Joden in Polen werd toegelicht. Het dagprogramma werd afgesloten met een bezoek aan de Nożyk-synagoge, waar we werden ontvangen door de Poolse opperrabbijn Michael Schudrich.

Op dinsdagochtend werd de tweede ronde workshops aangeboden. De eerste workshop die ik bijwoonde op dinsdag ging over de reacties van Joden en christenen in Amerika op de gebeurtenissen van 7 oktober 2023 en de daaropvolgende escalatie van geweld. In een eerlijke en open dialoog werden de verwachtingen, teleurstellingen en hoopvolle ontmoetingen en gesprekken belicht. Tijdens de laatste workshop van de bijeenkomst vertelde Ophir Yarden van het Rossing Center in Jeruzalem over onderzoek naar incidenten in Israël waarbij christenen het slachtoffer worden van beledigende of gewelddadige aanvallen door Joden. Zijn reflectie over de unieke dynamiek tussen Joden en christenen in Israël was verhelderend.

Op dinsdag werden er stadswandelingen onder begeleiding van een gids aangeboden. We bezochten de het Praga-district, op de oostelijke oever van de Vistula, dat tot de achttiende eeuw een onafhankelijke stad was, totdat het opging in de stad Warschau. Alle groepen eindigden hun stadswandeling voor de poort van de St. Johanneskathedraal in het oude stadscentrum. Daar werd afscheid genomen van de deelnemers die op woensdag niet zouden deelnemen aan de algemene ledenvergadering en die op dinsdagavond al naar huis terugkeerden.

Het laatste formele onderdeel van de bijeenkomst was de ledenvergadering op woensdagochtend. Omdat het ICCJ statutair in Duitsland gevestigd is, moet de ledenvergadering aan een aantal strenge Duitse criteria voldoen. Zo moet er een minimumaantal leden aanwezig zijn en van iedere delegatie moest van tevoren worden vastgelegd wie mocht stemmen tijdens de vergadering. Naast het goedkeuren van het de rapportages van de voorzitter, secretaris en penningmeester stonden er geen belangrijke punten op de agenda. Er werd wel kort gememoreerd aan het feit dat in 2027 de bijeenkomst plaats zal vinden in Seelisberg in Zwitserland. Tachtig jaar geleden vond daar de Noodconferentie over Antisemitisme plaats, die de interreligieuze dialoog tussen Joden en christenen een niet te onderschatten impuls heeft gegeven.

Al met al was de ledenbijeenkomst van het ICCJ een enerverende en inspirerende reeks van gesprekken en ontmoetingen die door alle deelnemers als een verrijking werd ervaren. Met nieuwe energie en nieuwe ideeën keren de deelnemers terug naar hun eigen landelijke organisaties.

Alexis Szejnoga is diaken in parochie St. Willibrord in Loon op Zand/Kaatsheuvel

Van 27 november tot en met 1 december 2025 organiseert de KRJ (Katholieke Raad voor het Jodendom) een studiereis naar Auschwitz en Krakòw, gericht op docenten die lesgeven in het voortgezet onderwijs, in het bijzonder docenten die lesgeven over burgerschap, godsdienst, levensbeschouwing, geschiedenis en maatschappijleer. Tijdens deze studiereis staan het bezoek aan Auschwitz en lesgeven over de Holocaust en antisemitisme centraal.

Ervaringen
Het was bijzonder om te horen wat het bezoek aan het vernietigingskamp met iedereen deed. De grond van Auschwitz vertelt het verhaal wat op iedereen een andere indruk maakt. Het delen van onze ervaringen in de groep werkte verbindend en gaf mij weer nieuwe inzichten over deze donkere plek.

Onze persoonlijke ervaringen doen iets met onszelf, vertellen iets over wie wij zijn en vooral ook over hoe wij ons willen verhouden tot de ander. Dat was een mooie aanleiding om samen de vertaalslag te maken van ervaring naar onderwijs en zo onze persoonlijke indrukken weer te kunnen delen.

Een reis van donker naar licht. Een reis die mij heeft geïnspireerd om nog meer de dialoog aan te gaan met elkaar, juist als het over moeilijke onderwerpen gaat. “It happened, therefore it can happen again”. Daarom moeten we blijven praten. Naar elkaar luisteren met aandacht. Het enige antwoord dat we op Auschwitz kunnen geven is liefde.

Programma
Dag 1: Vliegreis naar Polen. Aankomst in het dialoogcentrum in Oświęcim en een voorbereidend gesprek op ons bezoek aan het voormalig vernietigingskamp Auschwitz.

Dag 2: Rondleiding van 6 uur in het voormalig concentratiekamp (Auschwitz I en Auschwitz Birkenau) en een moment voor het delen van ervaringen, reflectie en bezinning in de avond.

Dag 3: Napraten over onze persoonlijke ervaringen en de betekenis hiervan voor ons werk. Daarna reizen we door naar Kraków waar we de Schindlerfabriek bezoeken. De avond is vrij.

Dag 4: Vrije ochtend met mogelijkheid tot het bezoeken van een kerkdienst of de kerstmarkt. Na een gezamenlijke lunch in de joodse wijk, maken we een historische stadswandeling met een gids. De avond is vrij.

Dag 5: Bezoek aan Galicia Jewish Museum. Terugreis naar Nederland.

Praktische informatie
Deze reis is bedoeld voor docenten in het voortgezet onderwijs, in het bijzonder voor docenten die lesgeven rondom het thema burgerschap, de vakken levensbeschouwing/godsdienst, geschiedenis en maatschappijwetenschappen. Het heeft de voorkeur om met meerdere collega’s van één school te reizen om de ervaring te delen.

Dag 3 zullen we vanuit verschillende perspectieven kijken naar de kansen en uitdagingen die er zijn rondom het lesgeven over de Holocaust, de bestaande materialen en gaan we aan de slag met diverse werkvormen. Hierbij zal ook de koppeling naar de actualiteit een plek krijgen.

De reis kost 750 euro per persoon.
– De vliegreis (incl. handbagage) en vervoer ter plaatse zijn inbegrepen.
– Je slaapt in principe met twee personen op één kamer. Het boeken van een eenpersoonskamer kan in overleg maar brengt extra kosten met zich mee.
– Alle excursies (bezoek aan Auschwitz I en II, de Schindlerfabriek, de rondwandeling in Kraków en het bezoek aan het Galicia Jewish Museum) zijn inbegrepen.
– In Oświęcim zijn alle maaltijden inbegrepen. In Kraków is het ontbijt inbegrepen.

De begeleiders / contact
Günther Sturms begeleidt al jaren namens de KRJ diverse groepsreizen naar Auschwitz en Krakòw. Daarnaast is Günther studentenpastor in Delft en werkt hij voor MoTiv; een centrum voor persoonlijke ontwikkeling in het onderwijs en het bedrijfsleven.

Pauline Kraakman-Lokhorst is al meer dan 20 jaar docent Levensbeschouwing en coördinator burgerschap op een havo/vwo-school in Rotterdam. Zij is actief betrokken bij Expertisecentrum LERVO en gaat voor de derde keer mee met deze reis.

Jeroen Kolster, vorig jaar deelnemer, geeft inmiddels al een aantal jaren les op het VMBO als docent Mens en Maatschappij en maatschappijleer.

Neem contact op met een van de begeleiders:
– Günther Sturms: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
– Pauline Kraakman: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
– Jeroen Kolster: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Bron: KRJ | foto: Pixabay