- Greco Idema
- Nieuws
- Hits: 294
Henk Huyser overleden
In de overgang van zondag 20 naar maandag 21 oktober is Hendrik Johannes Huyser overleden, 88 jaar oud. Die zondagavond was het de vierde avond van Soekkot, het Loofhuttenfeest.
Door: Bas van den Berg | foto: Peter de Bie
Tot voor enkele jaren werd in de tuin van de familie Huyser op de Rosmolenstraat een soeka gebouwd, waarin kinderen, kleinkinderen, buren, vrienden en bekenden werden uitgenodigd om samen te eten en te drinken, en ervaringen te delen van wat het kostbare en kwetsbare leven van een iedere aanwezige bracht en gebracht had. En dat allemaal onder een afdakje van takken waardoor je de hemel kon blijven zien, Met deze markering van de tijd, ieder jaar opnieuw, kreeg iedere dag, ieder uur betekenis en kleur. En kon het leven voluit gevierd worden met elkaar. Het versterkte op allerlei manieren de onderlinge verbondenheid.
Henk Huyser was een bijzonder mens, en wat hem het meest typeerde was zijn vermogen om het leven te vieren door een keur aan vormen, rituelen, verhalen, beelden en symbolen die mensen persoonlijk en in spirituele gemeenschappen veerkrachtig maakte. Hij studeerde theologie in Kampen, niet tot zijn genoegen, en werd uiteindelijk predikant, eerst in Barchem (1962-1966), daarna voor Nederlandse gemeenten in Zwitserland (1966-1972) en daarna in Utrecht, in de Tuindorpkerk (1972-1992). In de laatste fase van zijn werkzame leven tot aan zijn emeritaat was hij bij de landelijke kerk in dienst bij de groep Kerk en Israël (1992-2001). In 2006 ging hij samen met zijn vrouw, Aatje Huyser-Frijda, naar Frankrijk, waar zij tot 2016 woonden in huize Catharini in Aigne. De jaren daarna woonden ze in Lochem. Tot eind april. Henk ging toen naar een hospice in Zutphen, en daar verbleef hij tot het einde.
Op alle plekken waar die ging werken, bracht hij veel in beweging. Want hij was een mens met een groot besef van kwaliteit bij het gestalte geven aan menswaardig leven op een bewoonbare wereld. Hij was een taalmens die echt kon schilderen met woorden. Hij was ook zeer muzikaal en kon door muziek (orgel, piano, viool) een wereld oproepen waardoor je werd opgetild, waardoor je het gevoel kreeg dat ‘de hemel je even groette’ om het met de woorden van dichter Jan Wit te zeggen. En in zijn latere leven ging hij ook schilderen. Onder zijn handen ontstonden, zeker in de periode in Frankrijk allerlei schilderijtjes waarmee hij zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen verraste. Op 21 januari van dit jaar verscheen er een bundeling van zijn overwegingen en toespraken uit de periode dat hij in Utrecht werkte vanuit de Tuindorpkerk. Die oogst verscheen onder de titel Verhalen wijzen de weg. De oogst van leren en vieren. Het boek is nog steeds te koop. Een plaatje ervan staat op de website van PaRDeS en Reinier Gosker schreef in het voorjaar een mooie recensie over dit boek.
Henk J. Huyser transformeerde samen met veel anderen in tien jaar tijd het wat kille gereformeerde kerkgebouw aan de Suringarlaan in Utrecht om tot een open, warme en kleurrijke ruimte waar je je welkom kon voelen en waar je vele anderen uit allerlei tradities en achtergronden kon ontmoeten.
Geïnspireerd door de vernieuwingsbeweging in de katholieke kerk, vooral door Huub Oosterhuis en Jan van Kilsdonk, en geïnspireerd door Joodse rituele en liturgische tradities, voerde hij stap voor stap geheel nieuwe liturgische vormen en rituelen in. In zijn overwegingen op zon- en feestdagen en in het leerhuis dat hij vanaf het begin oprichtte, geïnspireerd door Martin Buber en Franz Rosenzweig, ging hij steeds beeldender spreken en zocht hij aansluiting bij de vragen en noden van de mensen in de kerk en in het leerhuis. In Utrecht ging hij weer studeren, maar nu bij rabbijn Yehuda Aschkenasy. Diens geestkracht en verhalende wijze van onderricht geven hebben hem diep geraakt. In die jaren ontstonden ook goede contacten met andere leerlingen van Yehuda, onder andere Eli Whitlau, Marcus van Loopik, Douwe van der Sluis, Peter Tomson, Dodo van Uden, Sasja Martel. De afgelopen dagen hebben verschillenden van hen mij verteld over hun gezamenlijk lernen bij en met Yehuda. Het studeren resulteerde in een doctoraalscriptie Talmoedica in 1980 over de interpretatiegeschiedenis van de tabernakel (‘tent der samenkomst’).
Mijn levenspartner, Ineke van Keulen, en ik zijn vanaf 1985 lid geworden van de Tuindorpkerk, en hebben veel vernieuwingen zelf meegemaakt en later ook mede vormgegeven. Begin jaren ’80 heeft Henk Huyser in goed overleg met zijn leraar een bewerking van de Pesach haggada gemaakt die het ook voor christenen mogelijk maakt om dit ritueel op eigen wijze, naast de Joodse gemeenschap mee te voltrekken, ieder jaar opnieuw. Huyser droeg er in dit document veel zorg voor dat Jezus van Nazareth werd getekend als een joodse leraar geheel in lijn met de farizese traditie, en dat de relatie tussen de Bewogen Nabije met Israël en met de wereld der volkeren me beelden en concepten uit die traditie verwoord werden.
In de jaren ’80 en ’90 verschenen er mooie publicaties van zijn hand zoals: Met armen vol, overwegingen, in 1984; Vieren in 4-en: liturgie dank zij Israël (1995); Iconen van licht, overwegingen bij de Ik-ben woorden uit het Johannesevangelie in hun Joodse context (1997) en Door een geleende bril: een lijk op de letters, de woorden en het land van de Joodse bijbel (1998).
Afgelopen sjabbat, één dag na Simchat Tora, is hij begraven. Samen met Aatje, de drie zonen en hun partners, de kleinkinderen, ds. Paul Wansink uit Lochem, en musici en zangers uit Tuindorp en Zwiep/Lochem hebben we in de viering op zaterdag 26 oktober het leven van deze bijzondere mens getekend en daarna hebben we hem begraven op de begraafplaats in Barchem. Zijn vrouw Aatje Frijda, haar broer Leo en de zonen Jochanan, Chaim en Michael hebben kaddisj gezegd en de priesterzegen van Aaron is gezongen op de melodie die hij zelf ooit gemaakt had.
Voor wie wil is die dienst ook mee te beleven via www.kerkbarchem.nl; Onder diensten van afgelopen tijd staat de uitvaartdienst van H. J. Huyser genoemd.
Hij heeft veel voor het gesprek tussen kerk en Israël betekent. Hij heeft ook veel voor de christelijke gemeenschap betekent die weet heeft van haar verworteling in de Joodse traditie. Tot op het laatst was zij zeer geïnteresseerd in het werk van de Folkertsma Stichting/Stichting PaRDeS en gaf hij gevraagd of ongevraagd allerlei advies voor het samen leren en vieren nu.
Zijn gedachtenis zij ons allen tot zegen.
Bas van den Berg is leerling en vriend van Henk Huyser, en voorzitter van Stichting PaRDeS.
