Tot en met 22 mei is in het Cultuurhuis Pléiade in Doorn een expositie te zien over de Joodse identiteit, vrijheid en familie. De expositie ‘Drie generaties Joden in Nederland’ van Jeduha de Jong portretteert Joodse families waarvan drie – soms zelfs vier – generaties nog in leven zijn.

Tot hier en niet verder
Drie vrouwen staan centraal in de expositie. Hun houding is zo fier en krachtig. Zij staan als heldinnen voor wie zij zijn, voor hun vrijheid, hun moederschap, hun Joodse identiteit. Tot hier en niet verder, de pijn uit het verleden niet langer doorgeven. Dat wat is gebeurd niet vergeten maar herdenken. Het verhaal moet verteld maar de vrijheid mag gevierd worden. Ook is de taliet, doek voor het ochtendgebed, verwerkt in de installatie en tekeningen. Het gebed staat voor verzoening, zegen, dankbaarheid voor de nieuwe dag en hoop voor de toekomst. 

Jeduha de Jong
De Doornse kunstenaar Jehuda de Jong ging in het kader van 75 jaar vrijheid op zoek naar Joodse families waar nog drie en soms zelfs vier generaties in leven zijn. Zij portretteerde hen door middel van foto’s. De geportretteerden vertellen in audioberichten wat vrijheid, familie en hun Joodse identiteit betekenen. Op de foto’s heeft Jehuda gereageerd door een installatie te maken met tekeningen, collages en sculpturen. Helaas kan niet alles getoond worden omdat het werk te kwetsbaar is voor een openbare ruimte. Wanneer u een indruk wilt krijgen van de totale installatie kijk dan in het boek Atelier Jehuda 2012 – 2022 dat ter inzage ligt.

Openingstijden en meer info
De expositie is georganiseerd door de Cultuurcoach van de Bibliotheek Z-O-U-T en is te bezoeken tot en met 22 mei 2023 in het Cultuurhuis Pléiade aan het Kerkplein 2 te Doorn (in de Cantina en op de galerij op de eerste verdieping).

Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur, donderdagavond tot 20.00 uur en zaterdag van 10.00 tot 13.00 uur.

Heb je ook interesse om te exposeren in een van de cultuurhuizen op de Utrechtse Heuvelrug? Neem contact op met Maja van Eijndthoven, Cultuurcoach Utrechtse Heuvelrug, via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Bron: Bibliotheekzout.nl | Foto bovenaan (niet te zien op expo): Pixabay

Veel gebruiken, denkbeelden en feesten in de kerk zijn terug te voeren op het jodendom. Piet van Midden, protestants predikant en docent Hebreeuws aan de Tilburg University, legt uit hoe het zit met Pesach en Pasen. En: heeft het avondmaal daar nu wel óf niet mee te maken?

Door: Piet van Midden

Misleiden van de dood
Ooit was Pasen een boerenfeest in Palestina. Na de winter, als de eerste gerst rijp was, gingen de mensen met een deel van dat eerste graan naar de tempel. Maar ze liepen niet zomaar het tempelplein op. Ze deden dat met een soort hink-stap-sprong, om de boze geesten te misleiden. Je weet immers maar nooit. Dat heet in het Hebreeuws pasàch. Trouwens: het luiden van de kerkklokken was ooit ook bedoeld om boze geesten voor de open kerkdeur weg te houden …

Er is alle reden om aan te nemen dat de Israëlieten in Egypte dit feest ook vierden. Maar er kwam wat bij: de vlucht uit Egypte. In opdracht van Mozes smeerden de Israëlieten bloed aan de deurposten, het bloed van een geslacht lam. Ook al een manier om boze machten op afstand te houden. Overal waar de engel van de dood die bloederige deurposten zag, ging hij voorbij. Pasàch, zo staat het in de Hebreeuwse Bijbel: de dood passeerde hen.

Feest van de bevrijding
Zo werd Pasen – we noemen dat nu Pèsach – het feest van de bevrijding uit Egypte en daarmee de redding uit de dood. De familie en haar gasten scharen zich om een mooi gedekte tafel. Daarop staat een schaal met een beentje van een lam (sinds de tempel is verwoest, wordt er geen offerdier meer geslacht), gerstebroden, bittere kruiden, wijn, en nog wat andere ingrediënten. En men citeert bepaalde psalmen, die we samen het Groot Hallel noemen, Psalm 113-118. Hallel betekent lofprijzing. De liturgie is eigenlijk een antwoord op de vraag die iemand van het gezelschap stelt: ‘Waarom is deze avond anders dan andere avonden?’

Jezus als offerlam
Jezus, onze Heer, vierde de Joodse feesten mee. We vinden Hem bijvoorbeeld ook op het Loofhuttenfeest. Maar het bekendst is het Pèsach dat Hij meevierde. De leerlingen zijn dat Pèsach uiteraard nooit vergeten. De evangelisten hebben aan Pèsach een dubbele bodem gegeven. Ze vonden in het offerlam dat de leerlingen die paasavond aten, Christus terug als een lam ter slachting. Dat was een nieuwe dimensie.

Maar die leerlingen waren Joden. Dat bleven ze hun leven lang – als je Jood bent, kun je dat immers niet afleggen. Ze kwamen samen ‘om brood te breken’. Dat betekent om ‘samen te eten’. Joden die religieus leven, beginnen nog steeds met een zegening die bij een broodmaaltijd eindigt met: ‘Gij die het brood uit de aarde hebt doen opkomen.’ En na het eten wordt er uitvoerig gebènsjt, gedankt.

Mensen van de weg
De leerlingen van Jezus schaften die gebeden niet zomaar af. Maar er kwamen bij deze ‘mensen van de weg van Jezus’ (de oudste naam voor ‘christenen’) allerlei gebeden en zegeningen bij. Het Onze Vader kon daarbij niet ontbreken. En in een oude christelijke rite werd vier keer een beker wijn doorgegeven. Zo kreeg je twee paasvieringen: een joodse en een christelijke.

Het avondmaal is dus niet zoiets als een christelijk Pèsach. Maar het bevat wel elementen uit die viering. En last but not least: in beide riten gaat het om en over de bevrijding uit de dood.

Dr. Piet van Midden is emeritus predikant en docent Hebreeuws aan de Universiteit van Tilburg

Elke zaterdag (sjabbat) wordt een stuk uit een met de hand geschreven Thorarol voorgelezen/gezongen. Het schrijven van een Thorarol is een uiterst secuur werk dat alleen gedaan mag worden door een officiële 'sofer' (schrijver). Het schrijven van een Thorarol duurt ongeveer een jaar en is dus erg kostbaar. De opleiding om een Thorarol te kunnen schrijven duurt 7 jaar. De rol wordt beschreven met een veer en zwarte, duurzame inkt. De Thorarollen dragen allerlei versieringen zoals zilveren kroontjes, belletjes, een mantel en een zilveren schild.

De Joodse gemeenschap Culemborg had een synagoge, maar na de Holocaust werd de Joodse gemeenschap Culemborg in 1947 officieel opgeheven. De synagoge is inmiddels eigendom van De Nederlands Gereformeerde Kerk Culemborg die het gebouw (weer) beschikbaar stelt voor het gebruik voor joodse diensten door de Progressief Joodse Gemeente Midden Nederland (PJG MN). Die Joodse gemeente heeft 2 oude, Thorarollen in bruikleen, maar die zijn in zeer slechte staat. 

Een nieuwe en eigen Thorarol is voor onze nieuwe gemeenschap van grote betekenis. Onze gemeenschap is nog klein en we kunnen de kosten voor een nieuwe of tweedehands Thorarol niet zelf opbrengen. Daarvoor vragen we uw hulp. Er is een crowdfundingsactie gestart op: http://steunactie.nl/actie/nieuwe-thorarol/-18875. 

Donateurs krijgen een officieel certificaat. Als u €1000 of meer doneert, wordt u uitgenodigd om aanwezig te zijn bij het in gebruik nemen van onze nieuwe Thorarol in Culemborg.

Kijk voor meer informatie over onze nieuwe gemeente op onze website.

Bron: Progressief Joodse gemeenschap Culemborg | Foto boven: Wikipedia (is van een andere thorarol)

De meeste christenen zullen misschien verwachten dat joden niet zoveel ophebben met het Nieuwe Testament en daarom wellicht minder bekend zijn met de christelijke verhalen over Jezus. Voor de Amerikaanse Amy-Jill Levine geldt dat in elk geval niet, al vanaf dat ze klein was. Ze groeide op in een rooms-katholieke omgeving en wist als kind al bijna meer van Jezus en de maagd Maria dan haar christelijke schoolvrienden, voor wie die twee figuren zo belangrijk waren.

'Zij zeiden dat Jezus ooit zou terugkomen op dezelfde manier waarop Hij eerder de aarde bezocht. Nou, dacht ik toen, Hij werd geboren uit een joods meisje, en daarvan ben ik hier de enige. Een tijdje was ik bang dat er een engel zou verschijnen om te zeggen: AJ, jij wordt zwanger en krijgt een kind.’

Lees hier verder.

Bron: Petrus.protestantsekerk.nl

Op 15 mei 2023 organiseren het Joods Cultureel Kwartier, Waterlands Archief, Noord-Hollands Archief en Stadsarchief Amsterdam een kennismiddag over Joods erfgoed in Noord-Holland. Aan de hand van lezingen en parallelsessies kunnen bezoekers kennismaken met verschillende initiatieven rond Joods erfgoed in de provincie. De middag vindt plaats bij het Noord-Hollands Archief in Haarlem en is gratis te bezoeken.

Tijdens deze kennismiddag staat het Joodse erfgoed buiten Amsterdam, de zogenaamde mediene, centraal. Ook buiten Amsterdam kent Noord-Holland namelijk een rijke Joodse geschiedenis. Zo hebben Joodse migranten en handelaren hun stempel gedrukt op steden als Edam, Enkhuizen, Haarlem en Den Helder, en vormen daarmee een belangrijk onderdeel van ons provinciaal geheugen.

De laatste jaren groeit de belangstelling voor dit Joodse erfgoed in de mediene. Zo zetten verenigingen zich in voor het onderhoud van Joodse begraafplaatsen en besteden scholen steeds meer aandacht aan het lokale Joodse verleden. Deze initiatieven vinden vaak onafhankelijk van elkaar plaats. De kennismiddag biedt daarom de mogelijkheid om inzichten te delen, ervaringen uit te wisselen en krachten te bundelen.

Lees hier verder.

Bron: Onh.nl