Moet je om het eigen geloof te bevestigen een ander geloof afkraken? Aan de orde is de verhouding tussen christendom en jodendom, zoals voorgesteld in sommige bijbelse theologie. Hoe kijkt christendom naar jodendom, speciaal vanuit de Bijbel en de theologie die daarop is gebaseerd? Een belangrijke term in dit verband is: vervulling. Maar wat betekent dat woord, en kan 'vervulling' wel zonder 'vervanging'?

Door: Lieve Teugels

Vervangingstheologie
Hoort de idee dat het christendom in de plaats is gekomen van het jodendom tot de kern van de christelijke theologie? Heeft het christendom het jodendom vervangen? Dit is de essentie van de zogenaamde 'vervangingstheologie', die in de loop van de geschiedenis zeer kwalijke gevolgen heeft gehad. Omdat het jodendom als 'vervangen' werd beschouwd, werden joden die Jezus niet als messias volgden, ofwel als koppig, ofwel als blind beschouwd: hoe konden ze niet accepteren of niet zien dat hun eigen Schriften in Jezus in vervulling zijn gegaan? De vraag of de vervangingstheologie een wezenlijk en niet te schrappen onderdeel van de christelijke theologie is, wordt uitvoerig besproken door Rosemary Radford Ruether in haar boek Faith and Fratricide: The Theological Roots of Antisemitism (1974). Ruether bepleit dat bepaalde interpretaties van het Nieuwe Testament, die historisch bijgedragen hebben aan antisemitische houdingen, kritisch herzien moeten worden. In de 'theologie na Auschwitz', en in de recente exegese van het Nieuwe Testament, is dat al gebeurd: de felle uitspraken van Paulus worden als een binnen-joods debat gelezen en niet als een verwerping van het jodendom als zodanig. Toch vinden we in de populariserende theologie vaak nog sporen van anti-Joodse bijbeluitleg. Interessant genoeg is deze vaak te vinden bij theologen die het jodendom hoog in het vaandel hebben staan.

Lees hier verder.

Bron: PThU